| Abstract | Uvod: Depresivni poremećaj i metabolički sindrom veliki su i rastući javnozdravstveni problemi. Sve je više istraživanja koja nastoje pronaći povezanost između ova dva sindroma. Njihova povezanost je složena te uključuje brojne patofiziološke mehanizme. Depresivni poremećaj se povezuje s pretilosti, upalom i inzulinskom rezistencijom koji su svi zajedno etiološki mehanizmi za razvoj metaboličkog sindroma. Nadalje, depresivni poremećaj ima i neuroendokrinološku komponentu koja utječe na metabolički sindrom. S druge strane, metabolički sindrom karakteriziraju povišeni upalni citokini koji mogu uzrokovati depresivno raspoloženje. Cilj ove disertacije bio je istražiti međusobnu povezanost metaboličkog sindroma i njegovih sastavnica, koncentracije trombocitnog serotonina, upalnih čimbenika i kortizola u bolesnika s depresivnim poremećajem u usporedbi s fenotipski zdravom kontrolnom skupinom. Također cilj je istražiti povezanost navedenih parametara s kliničkim obilježjima depresivnog poremećaja. Nakraju cilj je biološka tipizacija depresivnog poremećaja na temelju ispitivanih kliničkih, laboratorijskih i antropometrijskih varijabli. ----- Metode:
Provedena je presječna studija na uzorku od 293 ispitanika od kojih je 145 bilo s depresivnim poremećajem i 148 zdravih ispitanika. Za dijagnozu depresije koristio se MINI upitnik i Hamiltonova ocjenska skala za depresiju. Metabolički sindrom dijagnosticiran je prema ATP III kriterijima. Svim ispitanicima se mjerio tlak krvi i opseg struka te su se određivale koncentracije glukoze, kolesterola, HDL-kolesterola, triglicerida, kortizola, IL-6, CRP-a i trombocitnog serotonina. Rezultati su obrađeni multivarijantnim statističkim metodama te klaster i diskriminacijskom analizom. ----- Rezultati:
Pojavnost MS u depresivnih bolesnika bila je 41,4%. Nađene su statistički značajne razlike u tlakovima, opsegu struka, CRP-u, trigliceridima, glukozi, kortizolu i trombocitnom serotoninu između ispitanika s depresijom bez obzira imaju li metabolički sindrom ili ne u odnosu na kontrolnu skupinu.
Da bismo učinili tipizaciju depresivnog poremećaja na temelju laboratorijskih, antropometrijskih i kliničkih karakteristika učinili smo klaster analizu kojom smo klasificirali bolesnika s depresivnim poremećajem u grupe koje su relativno homogene između sebe te heterogene jedna od druge. Tako smo dobili podtip bolesnika s depresivnim poremećajem definiran niskom koncentracijom trombocitnog serotonina, visokom koncentracijom kortizola, visokom koncentracijom glukoze, visokim trigliceridima, visokom koncentracijom CRPa, visokim HAMD skorom, visokim vrijednostima opsega struka i većim brojem dosadašnjih epizoda depresivnog poremećaja, te taj klaster možemo nazvati kombiniranim (metaboličkim) depresivnim poremećajem. Upalni podtip obilježen je koncentracijom trombocitnog serotonina koja je u granicama referentnih vrijednosti, normalnim koncentracijama kortizola i svim ostalim ispitivanim varijablama, osim povišenih vrijednosti IL-6, te ga možemo nazvati upalnim depresivnim poremećajem. Serotoninski podtip depresivnog poremećaja je karakteriziran izrazito niskom koncentracijom trombocitnog serotonina, a sve ostale ispitivane varijable su u referentnim vrijednostima. Dakle, temeljem našeg istraživanja (korištenjem lako dostupnih laboratorijskih, antropometrijskih, kliničkih vrijednosti i karakteristika depresivnog poremećaja), depresivni je poremećaj moguće podijeliti na tri biološka podtipa:
• Kombinirani (metabolički) depresivni poremećaj
• Upalni depresivni poremećaj i
• Serotoninski depresivni poremećaj. ----- Zaključak:
Biološki gledano, depresivni poremećaj nije jednoznačan, tj. postoje različiti biološki entiteti koji mogu rezultirati kliničkim slikama koje danas fenomenološki klasificiramo kao depresivni poremećaj. Vrlo je vjerojatno i kaskadno, vremensko preklapanje ovako definiranih podtipova depresivnog poremećaja, te postoji mogućnost „kompliciranja“ npr.upalnog depresivnog poremećaja u kombinirani, isto kao i serotoninskog u kombinirani (metabolički) tip depresivnog poremećaja. Tako mogući patofiziološki mehanizmi koji objašnjavaju prisustvo metaboličkog sindroma u depresivnom poremećaju (serotoninsko-upalni kontinuum depresivnog poremećaja), zapravo predstavljaju krug u kojem su isprepleteni te se uzajamno induciraju serotonin, kortizol i upalni citokini. |
| Abstract (english) | Introduction: Depressive disorder and metabolic syndrome are growing public health problems. Recently, there is abundant research material trying to identify interrelations between these disorders. Connection is complex and involves numerous pathophysiological mechanisms. Depressive disorder is closely related to obesity, inflammation, insulin resistance all together being etiologically linked to development of metabolic syndrome. Furthermore, depressive disorder has a neuroendocrinological component also influencing metabolic syndrome. On the other hand, metabolic syndrome is characterized by increased cytokine levels which are known to cause depressed mood. The aim of this dissertation was to research the relationship between metabolic syndrome and its individual components, platelet serotonin, inflammatory markers and cortisol levels in depressed patients compared to healthy controls. Furthermore we matched mentioned variables to clinical features of depressive disorder. Finally the aim was to establish possible biological subtypes of depressive disorder based on researched clinical, laboratory and anthropometric variables. ----- Methods:
We performed cross sectional study on a sample of 293 subjects (145 suffering from depressive disorder and 148 healthy controls). For diagnostics of depression we used MINI questionnaire and Hamilton rating scale. Metabolic syndrome was diagnosed according to NCEP ATP III criteria. Blood pressure, waist circumference, blood glucose concentration, cholesterol, triglycerides, cortisol, IL-6, platelet serotonin and CRP levels was obtained for all subjects. Results were processed with multivariate statistical methods as well as with cluster and discriminant analysis. ----- Results:
Prevalence of metabolic syndrome in depressed patients was 41,4%. We found statistically significant differences in blood pressure, CRP, triglyceride, glucose, cortisol and platelet serotonin levels between depressed patients and healthy controls regardless of metabolic syndrome status. In order to classify depressive disorder on grounds of laboratory, anthropometric and clinical parameters we performed cluster analysis which resulted in three relatively homogenous clusters. Cluster defined with low platelet serotonin, high cortisol levels, high blood glucose levels, high triglycerides levels, high HAMD score, high waist circumference, high CRP values and high number of previous episodes of depressive disorder, was named Combined (Metabolic) depression.
Inflammatory depression cluster is defined with normal platelet serotonin values, normal cortisol and all other parameter levels, except for increased IL-6 levels.
Serotoninergic depression cluster is characterized with markedly low platelet serotonin and all other parameters are within normal range. ----- Conclusion:
From biological point of view, depressive disorder is not uniform. There are numerous biological entities which can result in clinical presentations which today we phenomenologically interpret as depression. Cascade overlapping of depressive subtypes is very likely and probable. There is a possibility of complication of for example Inflammatory or Serotoninergic depressive subtype into Combined (Metabolic) depressive subtype.
In that manner, possible pathophysiological mechanisms explaining existence of metabolic syndrome in depressive disorder (Serotoninergic – Inflammatory Depressive Continuum) in fact present a vicious circle where serotonin, cortisol and cytokines intertwine and mutually induce one another. |
