Svrha/Ciljevi Metabolička bolest kostiju je učestala ekstraintestinalna manifestacija Crohnove bolesti. Patogeneza nije u potpunosti jasna, no kako se javlja u bolesnika koji jesu, ali i u onih koji nisu liječeni kortikosteroidima, prepostavlja se da sam upalni proces ima značajnog upliva na koštani metabolizam. Stoga je cilj ovog istraživanja bio komparativno evaluirati proupalne citokine, biljege koštane izgradnje i razgradnje, te regulatorne molekule u biogenezi osteoklasta RANKL i osteoprotegerin (OPG), u skupinama bolesnika s Crohnovom bolesti sa i bez metaboličke bolesti kostiju. Bolesnici i metode Ispitivanu skupinu od 95 bolesnika činilo je njih 80 s dugogodišnjim trajanjem Crohnove bolesti i 15 bolesnika u kojih je bolest tek dijagnosticirana. Koncentracije sRANKL, OPG, TNF-α, IL-1β, IL-6, osteokalcina i C-telopeptida u serumu, odreñivane su imunološkim metodama. Koštani je status mjeren metodom dvostruke apsorpciometrije X-zraka (DXA) odreñivanjem mineralne gustoće kostiju (BMD) lumbalne kralješnice i kuka, te uporedo, metodom kvantitativnog ultrazvuka petne kosti (QUS). Rezultati U skupini s tek dijagnosticiranom Crohnovom bolesti 53% bolesnika ima sniženu mineralnu koštanu gustoću, dok je u bolesnika s dugogodišnjim trajanjem bolesti osteoporoza prisutna u njih 26%. U naïvnih je bolesnika zabilježena vrlo dobra korelacija izmeñu središnjeg proupalnog citokina TNF-α i osteoklastičnog posrednika sRANKL (r=0.6; p=0.027), a ta je pozitivna korelacija ostala nepromjenjenom i u skupini bolesnika s višegodišnjim trajanjem bolesti (r=0.3; p=0.009). Koncentracije slobodnog RANKL-a i njegovog receptora OPG koreliraju negativno u bolesnika sa sniženom mineralnom gustoćom kostiju (r=- Sažetak 77 0.36; p=0.003), dok u bolesnika sa zdravim skeletom nema meñusobne povezanosti. U naïvnih bolesnika s reduciranom mineralnom gustoćom kostiju (T-vrijednost ≤-1.0), korelacija izmeñu RANKL-a i OPG je izrazito visoka, ali s negativnim predzakom (r=-0.8; p=0.02). Tu podskupinu bolesnika ujedno karakterizira niži indeks tjelesne mase, značajno viša koncentracija proupalnih citokina, visoka razina CRP i pojačane aktivnosti RANKL i OPG. Nalazi kvantitativnog ultrazvuka petne kosti nisu pokazali dobru podudarnost s DXA mjerenjima (specifičnost 63%). Osjetljivost QUS metode u detekciji osteopenije je 84%, a 72% za osteoporozu. Meñutim QUS petne kosti je uspješnija metoda u identificiraju bolesnika s rizikom koštanih prijeloma. Zaključci Rezultati ove studije snažno podupiru hipotezu da upalni proces per se u Crohnovoj bolesti ima primarnu ulogu u razvijanju i napredovanju metaboličke bolesti kostiju. U prilog izrečenom govori podatak da središnji proupalni citokin TNF-α vrlo pozitivno korelira s osteoklasičnim posrednikom RANKL, a negativno s mineralnom koštanom gustoćom. Klinički se to ogleda u činjenici da 50% naïvnih bolesnika već pri dijagnozi ima nižu koštanu gustoću. Kvantitativni ultrazvuk petne kosti prema rezultatima prikazanog istraživanja nije pouzdana zamjena za metodu klasične denzitometrije, no može poslužiti kao komplementarna opcija jer se pokazalo da je dobar prediktivni parametar za rizik na koštane prijelome.